Archiwum Państwowe w Zielonej Górze - 110. rocznica urodzin Czesława Miłosz

110. rocznica urodzin Czesława Miłosz

30 czerwca 2021

30 czerwca 1911 r. w Szetejniach (lit. Šeteniai) przyszedł na świat Czesław Miłosz. Wybitny poeta i prozaik, a także eseista, historyk literatury, tłumacz, dyplomata i wykładowca, zadebiutował już w 1930 r., w trakcie studiów na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Później, pod pseudonimem, publikował także w czasie II wojny światowej w okupowanej Warszawie. Po 1945 r. rozpoczął pracę jako polski attaché kulturalny w Stanach Zjednoczonych i Francji, gdzie ostatecznie w 1951 r. poprosił o azyl polityczny. Od 1960 r. mieszkał, pracował jako wykładowca i tworzył w Stanach Zjednoczonych. Cenzura w PRL nie pozwalała publikować twórczości Czesława Miłosza. Jego prace ukazywały się na zachodzie i przemycane były do Polski, drukowano je także w podziemiu, dzięki czemu funkcjonowały w tak zwanym drugim obiegu.

Jerzy Giedroyć, twórca Instytutu Literackiego i wydawca „Kultury”, przedstawił kandydaturę Czesława Miłosza do Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Ostatecznie w 1980 r. otrzymał on to wyjątkowe wyróżnienie za to, że „z bezkompromisową jasnością postrzegania wyraził warunki, na jakie jest wystawiony człowiek w świecie ostrego konfliktu”.

Od tego czasu w Polsce zaczęto wydawać niektóre, częściowo cenzurowane, prace Czesława Miłosza, a w 1981 r. mógł on legalnie przyjechać do kraju. Ostatecznie w 1993 r. przeprowadził się ona do Polski i aż do swojej śmierci 14 sierpnia 2004 mieszkał w Krakowie.

W zasobie naszego Archiwum zachował się szereg materiałów dotyczących noblisty. Wśród nich wspomnieć należy przede wszystkim fotografię wykonaną przez Kazimierza Skorupskiego 17 czerwca w Paryżu, w trakcie spotkania z Czesławem Miłoszem. Kazimierz Skorupski stworzył później spektakl „Czesław Miłosz – spotkanie”, który premierę miał 8 listopada 1980 r. w Lubuskim Teatrze w Zielonej Górze. Fotografie z tego przedstawienia zachowały się w spuściźnie Czesława Łuniewicza (89/1420). W zespole Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność" - Zarząd Regionalny w Zielonej Górze (89/1078) zachował się egzemplarz „Traktatu Poetyckiego”, wydanego w drugim obiegu przez Wydawnictwo Spółdzielnia z Poznania w 1981 r., a w materiałach Rozgłośni Polskiego Radia w Zielonej Górze (89/2628) przechowujemy nagranie audycji z wierszami Czesława Miłosza 1986 r.

Wszystkie te materiały udostępniane są w czytelni Archiwum, a poniżej prezentujemy wybór ich reprodukcji.